Gümrük Vergisi Nedir? Hangi Ürünlere Uygulanır?

Gümrük vergisi, ticaretin ulusal sınırlar arasında yapıldığı durumlarda belirli şartlara tabi olarak ödenen ve devlete önemli bir gelir kaynağı sağlayan bir vergi türüdür. Son yıllarda teknolojinin ilerlemesiyle birlikte e-ticaret ve e-ihracat yapan kişilerin sayısı artmış, bu da uluslararası siparişlerin internet üzerinden artmasına neden olmuştur. Bu bağlamda, e-ticaret ve e-ihracatla uğraşan kişilerin akıllarına gelen birçok soruyu bu yazıda ayrıntılı olarak ele alacağız. 

Yazımızda gümrük vergisi tanımı, çeşitleri, nereye ödenmesi gerektiği, nasıl hesaplandığı, hangi ürünlere uygulandığı, ödemelerde dikkat edilmesi gereken hususlar ve gümrük vergisi muafiyeti gibi konulara odaklandığımız bu yazıyı inceleyerek gümrük vergileriyle ilgili daha fazla bilgi edinebilirsiniz. 

Gümrük Vergisi Nedir?

Gümrük vergisi, 4458 sayılı Gümrük Kanunu içerisinde tüm ürünler için ayrı ayrı oranlarıyla beraber belirtilmiş olan ve Türkiye'nin yapmış veya yapacak olduğu ithalat ya da ihracat ürünlerinde gümrük sınırında uygulanmakta olan bir vergi uygulamasıdır.  Bu vergi, ürün ya da hizmetin giriş yaptığı ülkeden alınmaktadır. Gümrük vergisi hesaplaması, dikkat edilmesi gereken başlıca kriterler değerlendirilerek yapılır. Bu kriterler ürünün yer aldığı kategori, ürünün içeriği ve ürünün bedelidir. Ürün bedeline göre gümrük vergisi de değişiklik göstermektedir. 

Hangi Ürünlerden Gümrük Vergisi Alınır?  

Gümrük vergisi alınmakta olan ürünler oldukça çeşitlidir. Gümrük vergisi alınan tüm ürünler aşağıda listelenmiştir: 

• Bilgisayar 
• Cep telefonu 
• Fotokopi baskı ve yazı kağıtları 
• Projeksiyon makinesi 
• Baskül 
• Termometre 
• Plastikler 
• PVC kaplamalar 
• İnşaat malzemeleri 
• Kozmetik ürünler 
• Bitkisel maddeler 
• Makaralar 
• Seramik inşaat tuğlası 
• Demir 
• Alüminyum 
• Süt sağma makinesi 
• Alkol ürünleri 
• Meyve suları 
• Su jeti makinesi 
• Otomobiller 
• Dikiş makinesi 
• Banknot sayma makinesi 
• Gaz alarmı cihazları 
• Kontak lensler 

Gümrük Vergisi Çeşitleri Nelerdir?  

Gümrük vergisi, birçok üründen ayrı şekillerde ve şartlarda alınmaktadır. Gümrük vergisi çeşitleri, 13 ayrı başlık altında incelenmektedir. Bunlar;  

1. İlave Gümrük Vergisi  
2. Katma Değer Vergisi  
3. Özel Tüketim Vergisi  
4. Dampinge Karşı Vergi- Telafi Edici Vergi   
5. Tek ve Maktu Vergi   
6. Sübvansiyona Karşı Telafi Edici Vergi   
7. Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu   
8. Tütün Fonu   
9. Toplu Konut Fonu   
10. Çevre Katkı Payı   
11. TRT Bandrol Ücreti   
12. Ek Mali Yükümlülük   
13. Ek Fon 

1. İlave Gümrük Vergisi  

İlave gümrük vergisi, ithal edilecek olan ürünlerden alınmakta olan gümrük vergisine ek olarak alınacak olan vergidir. Ortaya çıkmasındaki en büyük etken düşük fiyatlı yabancı ürünlerin iç piyasayı doldurarak yerli üreticileri zor durumda bırakmasını engellemek ve onları korumaktır. Düzenlenmesi Bakanlar Kurulu tarafından yapılmaktadır. İlave gümrük vergisi alınan bazı ürünler aşağıda listelenmiştir.  

• Giyim eşyaları: Deri ve köseleden giyim eşyaları, kürk, kürkten giyim eşyaları, taklit kürk ve bundan mamul eşya, hasır eşya, örme ve örme aksesuarları ve diğer giyim eşyaları… 
• Elektronik ürünler: Fotoğrafçılık ile ilgili eşyalar. 
• Motorlu kara taşıtları: Otomobiller, kamyonlar, otobüsler… 
• Kimyasal ürünler: Sebze ve meyve koruyucuları, deterjanlar, temizlik ürünleri, kozmetik ürünler, eczacılık ürünleri, sabun vb. kimyasallar… 
• Yatırım malları: Makineler, ekipmanlar, inşaat malzemeleri 
• Ham maddeler: Plastik, kıymetli taş, mermer, kauçuk, kağıt ve karton, seramik, cam eşya, örme eşya, ahşap ağaç ürünleri ve benzeri ham maddeler. 

2. Katma Değer Vergisi   

Katma değer vergisi, vergi mükelleflerinin yaratmış oldukları katma değer üzerinden düzenli ve aylık olarak ödedikleri vergidir. Bir ürünün veya verilmiş olan hizmetin alıcısına ulaşıncaya kadar geçmiş zamandaki değer artışı olarak da tanımlanmaktadır. KDV hesaplanması ise 'satılan mal/hizmet bedelleri alınan mal/hizmet bedelleri' olarak yapılmaktadır. 

23 Kasım 2023 tarihli Cumhurbaşkanı kararına göre; ithalatta gözetim uygulanmasına ilişkin mevzuat kapsamında, gözetim uygulamasına tabi malların Gümrük Beyannamelerinde beyan olunan ve tevsik edilemeyen tutarlar ile bu tutarlar nedeniyle doğan ve katma değer vergisinin matrahına dahil olan her türlü vergi, resim, harç ve paylar dolayısıyla ödenen katma değer vergisinin indirim hakkı kaldırılmıştır.  

Ayrıca; ithalatta korunma önlemleri uygulamasına ilişkin mevzuata göre, korunma önlemi olarak uygulanan Gümrük Vergisi, ek mali yükümlülükler, dampinge karşı vergi ve telafi edici vergiler gibi ek maliyetler nedeniyle doğan ve Katma Değer Vergisi matrahına dahil edilen tüm vergiler, resimler, harçlar ve paylar, Katma Değer Vergisi indirim hakkının kaldırılmasına neden olur. Bu düzenleme, ithalat işlemleri sırasında ödenen ek maliyetlerin Katma Değer Vergisi üzerindeki etkisini açıklar. 

3. Özel Tüketim Vergisi   

Özel tüketim vergisi; lüks araçlar, beyaz eşya, alkol, sigara, akaryakıt, mücevher, kürk vb. ürünlerden alınmakta olan harcama vergisidir. Ürünün ithal edilmesi veya üretilen ürünün ilk alıcısına tesliminden yola çıkarak ÖTV ortaya çıkmıştır. Yukarıda belirtilmiş olan lüks ürünlerin, çevreye ve sağlığa zararlı olan maddelerin tüketiminden caydırma amaçlanmaktadır. ÖTV, devlet hazinesinin en önemli ve büyük gelir kaynaklarından biridir.   

Türkiye'de özel tüketim vergisi olarak bilinen ve belirli ürünlerin satışından alınan ÖTV; özellikle alkollü içecekler, tütün ürünleri, lüks otomobiller gibi özel tüketim ürünlerine uygulanır. 

4760 sayılı ÖTV Kanunu'nun geçici 6. maddesi, vergi tutarlarının belirlenmesine ilişkin detayları içermektedir. ÖTV tutarları her yıl yeniden değerleme oranına göre güncellenir. 2023 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranı %58,46 olarak belirtilmiş ve bu oran kullanılarak 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren ÖTV tutarlarında da güncellenme yaşanmıştır.  

31 Aralık 2033 tarihine kadar, IV sayılı listede yer alan 8517.12.00.00.11 Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTIP) numarasına sahip ürünler için uygulanan vergi hesaplamasında bazı özel kurallar bulunmaktadır. Bu ürünlerin her bir adedi için hesaplanan vergi miktarı, 160 TL'den az ise, her bir ürün için 160 TL vergi alınacaktır. 

Bu vergi miktarları, her yıl 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'na göre belirlenen yeniden değerleme oranıyla artırılacaktır. Hesaplanan vergi miktarında 1 TL'yi aşmayan kesirler dikkate alınmayacaktır.  

Bu düzenlemeler çerçevesinde, 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Kanunu uyarınca bu ürünler için her bir adet için 253 TL vergi tahsil edilecektir. 

4. Dampinge Karşı Vergi - Telafi Edici Vergi  

Damping, Türkiye'ye ihraç amacıyla satılmış olan ürün için ödenmiş olan veya ödenmesi gereken fiyatın, benzer ürünün normal değerinin altında olmasını ifade etmektedir. Bir ürünün yurt dışında yurt içinde satılıyor olduğu fiyattan daha ucuza satılması olarak da geçmektedir. Dampinge karşı verginin ortaya çıkma amacı, rekabetin neden olduğu piyasa dengelerinin bozulmasının önüne geçmektir. İthalatın yerli üretime zarar vermesi engellenmek istenmiştir. Ticareti yapılacak olan ürünün ise tarifesinin, menşeinin, ticari mal tanımının ve üretici veya ihracatçı firmasının bilinmesi ise ürünün dampinge karşı olan vergiye tabii olup olmadığının bilinmesi için yeterlidir.  

Anti-damping vergisi hangi ürünlere uygulanıyor? 

• Şapka askıları, sabit duran askılar, dirsekler 
• Sivil hava araçları için kullanılan menteşelerden hariç tüm menteşe malzemeler 
• Hazır giyimde kullanılan kumaş türleri 
• Sivil hava araçlarında kullanılanlar ve koltuk amorsitleri haricinde kalan tüm mobilyalar 
• Kalınlık olarak 0.2 mm’yi geçmemiş, haddelenen ancak daha ileri seviye bir işlem görmeyen alüminyumdan mesnetsiz şerit ve yapraklar 

5. Tek ve Maktu Vergi  

Tek ve maktu vergi, kişisel eşya listesinde bakanlık tarafından belirtilmiş olan eşyalar dışındaki eşyalar için; 2022 yılının vergi oranları baz alınarak her bir yolcunun yurt dışından getirmiş olduğu ve toplam değeri 430-1500 Euro arasında olan eşya için alınan vergidir. Bu limit 15 yaş ve altındaki yolcu için 150 Euro'dur. Gelen eşyanın brüt ağırlığının ise 30 kiloyu geçmemesi gerekmektedir. Bu vergi oranları ülkeye getirilmek istenen ürünün:  

1. AB ülkelerinden doğrudan gelmesi durumunda %18  
2. Diğer ülkelerden gelmesi durumunda %20  

ÖTV Kanununa ekli (IV) sayılı listede yer alan eşya olması durumunda, yukarıdaki oranlara ilave %20 olarak uygulanmaktadır.  

6. Sübvansiyona Karşı Telafi Edici Vergi  

Sübvansiyon veya bir diğer adıyla destekleme, devletin kişilere ya da kurumlara mal, para veya hizmet şeklinde yaptığı karşılıksız yardımlardır. Dolaylı ve dolaysız yollarla sübvansiyon yapılması mümkündür, sübvansiyona karşı telafi edici vergi de oluşan sübvansiyonu dengelemek amacıyla oluşturulmuştur.  

7. Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu  

Kaynak kullanımını destekleme fonu, gerçek veya tüzel kişi ayırt edilmeksizin kullanılmış olan krediler ve vadeli ithalatlar üzerinden alınan fondur. Kaynak kullanımını destekleme fonu üzerinden yapılan kesintiler, devlete gelir kaynağı olarak işlem görmektedir. Kaynak kullanımını destekleme fonunun kullanılabildiği alanlar yurt içi bankalar veya finans şirketlerinden kullanılmış olan tüketici kredileri olduğu gibi, Türkiye'de ikamet etmekte olan yabancı uyruklu kişilerin yurt dışından sağladıkları krediler üzerinde de kullanılabilmektedir. Vadeli ithalat işlemleri de kaynak kullanımını destekleme fonuna tabii tutulmaktadır. Bankalar, finansman hizmeti sunan şirketler ve vadeli ithalat yapan kişiler kaynak kullanımını destekleme fonuna mükelleftir.  

8. Tütün Fonu  

Tütün fonu, yerli tütünün desteklenmesi amacıyla 1986 yılında kurulmuş olan bir fondur. Tütün ekiminin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi amaçlanmıştır. Tütün ekicilerin gerekli desteği ve eğitimi alması hedeflenmiştir. Bunların yanı sıra yurt dışından Türk tütününden sigara üreten fabrikalar kurulmuş, tekel modernleştirilmiş ve özelleştirilmiş, Türkiye’de üretilen sigara ihracatı desteklenmiştir. Tütün fonu, uluslararası alanda faaliyet gösteren sigara üreticileri için Türk sigara pazarına hâkim olunmasının önünde bir engel olarak görülmüştür. Kademeli olarak fon değerleri değiştirilmiştir ve 2019 yılında tütün fonu tamamen kaldırılmıştır.  

9. Toplu Konut Fonu  

Toplu konut fonu, dış ticaretin ülke ekonomisinin lehine olacak şekilde düzenlenmesi amacıyla ithalat, ihracat ve diğer ticaret işlemleri üzerinden vergi ve benzer yükümlülükler dışında getirilen ek mali yükümlülüklerdir. Yerli üreticinin korunması ve ithalat sırasında kaybedilecek olan vergilerin kaybının önlenmesini amaçlar.  

10. Çevre Katkı Payı  

Çevre katkı payı, çevre kirliliğinin önlenmesi için bakanlık tarafından belirlenmiş olan ürünlerden alınmakta olan vergidir.  

11. TRT Bandrol Ücreti  

TRT bandrol ücreti, satılmış olan her ürünün denetimli ve kontrol edilmiş olduğunu belirten, verginin devlet tarafından alındığını gösteren ve satılan ürünlerin üzerine konulmuş olan etiket olarak adlandırılmaktadır. TRT bandrol ücretleri, TRT yayını kullanan radyo, televizyon, video gibi cihazlar için alınmaktadır. İthal ürün alımında bu ürünleri kullanan herkes bandrol almak zorundadır.  

12. Ek Mali Yükümlülük  

Ek mali yükümlülük, ithalat veya ihracat işlemlerine uygulanan bütün vergi, harç ve resim gibi mali yükümlülüklere ek olarak alınmakta olan fon, kesinti, vergi ya da paylardır. AB ülkesi olmayan ülkelerde üretilmiş olan ve AB ülkeleri aracılığıyla ithalatı gerçekleştirilen ürünlerde yaşanması olası olan vergi açıklarını ortadan kaldırmak için oluşturulmuştur.   

Gümrük Vergisi Oranları Nasıl Belirlenir? 

Gümrük vergisi oranları ve hesapları çeşitli koşullara göre ayrılabilir. Gönderi içeriğinin değeri, taşıma ve sigorta maliyetlerinin yüzdesine göre hesaplanmaktadır. Örneğin:  

• Ürünün Değeri: Gönderinin değeri, gümrük vergisi hesaplamasında en temel faktörler arasında. Genellikle CIF (Cost, Insurance, Freight) bedeli olarak kabul edilir. Bu, ürünün maliyeti, taşıma maliyeti ve sigorta maliyetini içerir. Yani Ürün Değeri + Navlun + Sigorta maliyeti şeklinde hesaplanır. 
• Gümrük Tarife Kodu (GTIP): Her ürünün mutlaka bir GTIP kodu vardır. Bu kodlar, ürünlerin türünü ve kategorisini belirler. Her GTIP kodu için farklı gümrük vergisi oranları uygulanabilir. 
• Ürün Kategorisi ve İçeriği: Ürünün türü ve içeriği de gümrük vergisi hesaplamasını etkiler. Belirli ürün kategorileri veya özellikleri, farklı vergi oranlarına tabi olabilir. 
• Ürün Boyutu ve Ağırlığı: Bazı ülkelerde, ürünün boyutu ve ağırlığı da vergi hesaplamasına dahil edilebilir. Büyük veya ağır ürünler daha yüksek vergilere tabi olabilir. 
• Ülke ve Bölge Farkları: Gümrük vergisi oranları ülke veya bölgeye göre değişebilecektir. Her ülkenin kendi gümrük tarifeleri ve vergi oranlarında da farklılıklar mümkün olabilir.  

Gümrük Vergi Hesaplaması için Prosedürler Nelerdir? 

Eşya bedelinin 1500 Euro'yu aşıp aşmaması durumunda vergi hesaplaması yapılmaktadır. Bu tür durumlarda, gümrük işlemleri sırasında eşyanın değerinin belirlenmesi için ürün sahipleri veya ithalatçılar, satış fişi, fatura veya eşya bedelini gösteren diğer belgelerle Gümrük idarelerine başvurmalıdır. 

Bu belgeler, eşyanın gerçek değerini ve ithalat veya ihracat işlemi sırasında uygulanacak vergi ve harçları doğru bir şekilde hesaplamak için kullanılır. Eşyanın değerinin doğru bir şekilde belirlenmesi, vergi kaçakçılığını önlemek ve gümrük işlemlerinin şeffaf bir şekilde yürütülmesini sağlamak için önemlidir. 

Eşya bedelinin 1500 Euro'yu aşması durumunda, güncel vergi oranlarına göre vergi hesaplanır ve bu vergi ithalatçı veya ihracatçı tarafından ödenir. Vergi hesaplaması için güncel vergi oranlarını ve prosedürleri belirlemek için Gümrük idareleri veya ilgili resmi kurumlarla iletişime geçmek önemlidir. 

Kıymeti 1500 Euro’yu geçmeyen eczane ürünleri ve kitap vb. basılı yayınların serbest dolaşıma girişi basitleştirilmiş gümrük beyannamesi ile yapılmalıdır. Kargoyla yurt dışından ülkemize, her türlü tütün ürünleri, alkollü ürünler, Türkiye’de IMEI kaydı bulunmayan cep telefonları, kozmetik ürünler, silah ve tüfek, et ve süt ürünlerinin girişi yapılamaz.
Mikro ihracat’ta ise Türkiye’den yurt dışına, kargo yoluyla eşya göndermek isterseniz şayet, gönderilecek eşyanın bedeli 15.000 Euro’yu geçmemeli ve miktarı da brüt olarak 300 kg’dan az olmalıdır. Gümrük işlemlerini ise sizin yerinize gönderimini yaptığınız posta adresi ya da kargo firması yapar. Bunun için de sizden ek bir ücret talep edilmeyecektir.

Eğer siz de e-ihracata adım atacaklardan ama nereden başlaması gerektiğini bilmeyenlerdenseniz, OPLOG e-kitap tam da size göre! E-ihracat nedir, e-ihracatın avantajları ve dezavantajları nelerdir, e-ihracatta operasyon yönetimi nasıl yapılır, klasik ihracat ve e-ihracat arasındaki farklar nelerdir gibi soruların cevaplarını bulabileceğiniz e-kitabımıza tek tıklamayla ulaşabilirsiniz! 

Gümrük Vergisi Nereye Ödenir?  

Gümrük tebliğine bağlı olan vergiler, tebliğ numarası tutularak tebliğin ait olduğu Gümrük Saymanlık Müdürlüğü'ne veya yetki verilmiş olan anlaşmalı kamu bankalarına (Ziraat Bankası, Ziraat Katılım Bankası, Vakıfbank, Vakıf Katılım Bankası, Halkbank ve Emlak Katılım Bankası) ödenebilmektedir.  

Banka ödemelerinden ayrı tutulan posta ve hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen gönderilere ait olan vergiler ise Gümrük Genel Tebliği’ne göre gönderiyi getiren operatöre ödenebilmektedir. 

Gümrük Vergisi Ödemelerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler: 

1. Zamanında Ödeme: Vergilerin belirtilen süre içinde ödenmesi gerekmektedir. İthalat işlemi tamamlandıktan sonra, vergilerin ithalat tarihinden itibaren 7 iş günü içinde ödenmesi gerekmektedir. Zamanında ödeme yapmamak ceza bedeli ile sonuçlanabilir.   
2. Cezai Yaptırımlar: Vergilerin belirlenen süre içinde ödenmemesi durumunda gümrük makamları tarafından ceza bedeli talep edilebilir. Bu cezalar, gecikme süresine ve vergi tutarına göre değişebilir. Bu nedenle ödemelerin zamanında yapılması önemlidir. 
3. Doğru Miktarlarda Ödeme: Vergi hesaplaması sırasında doğru bilgilerin kullanılması ve vergi miktarının eksiksiz olarak ödenmesi gerekmektedir. Eksik ödeme yapıldığında, gümrük makamları eksik kalan miktarı talep edebilir. Fazla ödeme yapılması durumunda ise geri ödeme talep edebilirsiniz. 
4. Vergi Danışmanlığı: Gümrük vergileri ve ithalat işlemleri karmaşık olabilir. Bu nedenle vergi danışmanlarından veya uzmanlardan yardım almanız önemlidir. Doğru vergi hesaplaması ve zamanında ödeme yapmak, maliyetleri düşürmek ve sorunları önlemek açısından kritiktir. 

Gümrük Vergi Muafiyeti Nedir?  

Gümrük vergi muafiyeti, aktarmalı ulaşım sağlayan yolcular hariç olmak üzere, yolcu ile gelen ve serbest dolaşıma sokulan ticari değer bulundurmayan nitelikteki kişisel kullanım ve ailevi kullanıma mahsus veya hediye edilmek üzere getirilen eşyaya uygulanan muafiyettir. Kanuna göre;  

• Dışarıdan ülkeye giren her bir kişi için toplam gerçek değeri 430 Euro'yu geçmeyen eşyalarda, 
• Eğitim, kültür ve bilim amaçlı eşyalarda ile bilimsel amaçla cihaz ve eşyalarda, 
• İş yerinin Türkiye’ye taşınması sırasında ithal edilen sermaye malları ve işyeri malzemeleri, 
• Alındığı tarih itibarıyla 3 yaşından küçük olan motorlu ve motorsuz araçlar, 
• Engelli ve malullerin kullanımı için olan eşyalar, 
• Tıbbi araç gereçler ve cihazlar, 
• Değeri 1500 Euro’nun altında olan şahsi eşyalar, 
• Türkiye’ye taşınan kişilere ait kullanılmış ev eşyaları, 
• Miras yoluyla ülkeye giren kişisel eşyalardan vergi alınmaz. 

OPLOG Global Fulfillment Ağıyla 3 Kıtada! 

OPLOG Global Fulfillment Ağı, e-ihracat operasyonlarınızı dünya genelinde sorunsuz bir şekilde yönetmeniz için birçok avantaj sunuyor. Londra, Almanya ve ABD'deki geniş depo ağları sayesinde, yurtdışına gönderimlerinizde hızlı ve güvenilir bir yerine getirme süreci sağlıyor.

OPLOG ürünlerinizin dünyanın dört bir yanına ulaştırmakla kalmıyor, ABD’ye olan gönderimlerinizde kapsamlı danışmanlık hizmetini de beraberinde sunuyor.  

B2B ya da B2C, sınır ötesi e-ihracatın karmaşıklığına göz önüne alarak, sizin için en iyi çözümleri sunan, uluslararası pazarda büyümenize yardımcı olan OPLOG Global Fulfillment Ağı ile dünyaya açılın ve e-ihracatla ilgili tüm operasyonlarınızı güvenle yönetin.